LED Çağı Başlıyor: "Geleceğin Aydınlatma Aracı"

2005'Kasım

LED adındaki minik yarı-iletken lambalarla tanışalı uzun yıllar oldu gerçi... Önce onları elektronik cihazların üstlerinde basit görevlerde gördük. Yıllarca şekilden şekle girdiler ama teknolojilerinde gerçek bir ilerleme olmadı. Ama son birkaç yıldır hayatımıza damgalarını vurmaya başladılar. Birkaç yıl içinde de aydınlatmada yeni bir çağ başlatmanın hazırlığındalar.

Aydınlatmada Edison'un akkor flâmanlı ampülünden beri en önemli gelişmeler; florasan ve yüksek ışık veren ve genelde dış aydınlatmada kullanılan ampuller. Son yıllarda florasan lambaların bir türevi olan ekonomik ampüller ve otomobillerde xenon farlar da hayatımıza girdi. Fakat aydınlatmada halâ aynı çağı yaşıyoruz.
Yeni teknolojiler sayesinde standart LED'lere mavi ve beyaz renkliler katıldı. Her türlü rengi oluşturabilen RGB modelleri çıktı. Ayrıca, ışık verimi ve parlaklıkları önemli ölçüde arttı. Bu gelişmeler LED'lere kullanım alanlarını genişletti. Artık kafamızı çevirdiğimiz her yerde LED'leri görebilir olduk. LED'lerdeki gelişmeler aydınlatmada yeni bir çağın habercisi. Araştırmacılar LED'lerin ışık şiddetlerini artırırken, fiyatları da giderek düşüyor.

LED'lerin Avantajları
Akkor flâmanlı bir ampül, harcadığı elektriğin çoğunu ışığa değil de ısıya çevirir. Bu yüzden aslında çok verimsizdir. Florasan lambalarda verim daha iyi. Ekonomik ampüllerde ise durum çok daha iyi. Geleneksel bir 100 Wat'lık ampülün yerine 20 Wat'lık bir ekonomik ampül yeterli olmakta.

• LED'ler ise hepsine göre çok çok daha verimli. Çok az harcayıp, çok ışık veriyorlar.
• Çok daha az ısınıyorlar.
• Ömürleri 50 ilâ 100 bin saat arasında. Diğerlerine göre çok daha fazla. Standart bir ampülün ömrü yaklaşık 1.000 saat. Ekonomik ampüllerin ise 15-20 bin saate kadar çıkabiliyor.
• Mekanik ve "sallanabilir" kısımları olmadığı için şoklara karşı çok dayanıklıdır. Hareket eden parçaların üstünde sorunsuzca kullanılırlar. Kırılma riskleri de çok düşük.
• Hafiftirler.
• Her türlü biçime girebilir. Çok küçük hacimlere bile sığabilirler.
• Cıva gibi zararlı gazlar içermezler.
• Güvenlidirler.
• Suya ve neme dayanıklıdırlar.
• Tepki süreleri çok azdır, hızlı tepki verirler.
• Işık mercek sistemine bağlı olarak istenen açıda dağılır. Işık yoğunluğu daha yüksektir.
• Geleneksel ampüllerle kolayca değiştirilebilirler.

Dezavantajları
Gelelim "her güzelin bir kusuru vardır" kısmına. Standart modellerin çok ucuz olmasına rağmen, çok ışık verenleri henüz pahalıdır. LED'lerin önündeki en büyük problem şimdilik bu. Fakat, yeni teknolojiler geliştirildikçe ve üretim artıkça fiyatlar önemli ölçüde düşmekte.

Çok ışık veren yüksek güçlü LED modelleri giderek artmakta. Bu da çok yüksek ışık gerektiren uygulamalarda da LED'lerin kullanılmasının önünü açmakta.
Kullanım Alanları
LED'lerin kullanım alanları neredeyse sınırsız. Her geçen gün kullanım alanlarına bir yenisi katılmakta. Başlıca kullanım alanları ise:

• Elektrikle çalışan her türlü cihazda LED'ler kullanılabilmekte. En basit olarak cihaz açık/kapalı göstergesinden tutun da çok karışık kullanımlara kadar rastlamak mümkün. Cep telefonlarındaki aydınlatma, LCD ekranlarının arka ışık aydınlatması en çok karşılaştığımız uygulamalardan.
• Özellikle dekoratif aydınlatmada iç ve dış mekanlarda kullanımı hızla artmakta. Çok sayıda lambanın kullanılacağı aydınlatma uygulamaları giderek LED'lere kaymakta.
• Güneş piliyle çalışan bahçe ve sokak aydınlatma giderek yaygınlaşıyor.
• Otomobillerde önce üçüncü stop lambası olarak kullanılmaya başlandı. Şimdi ise stop, dönüş sinyali ve park lambalarında kullanımı giderek artmakta. Yeni modellerde LED'ler tercih edilmekte. Gelecekte ön farlar da LED kullanacak.
• El fenerlerinde ve pille beslenen yerlerde çok daha verimli olduğu için kullanım LED'lere kaydı. Aspirin boyutlarındaki bir pil bile bir LED'i onlarca saat çalıştırabilmektedir.
• Ev içi aydınlatmada henüz ilk adımlar atılıyor olsa da, birkaç yıl içerisinde önemli gelişmeler bekleniyor.
• Trafik sinyalizasyonunda LED'ler geleneksel ampüllerin yerini almakta. Hem enerji tasarrufu ve kullanım ömrü artmakta, hem de çok daha görsel uygulamalar yapılabilmekte.

Birkaç yıl sonra
Çok yakın bir zamanda LED'ler istisnalar hariç her türlü aydınlatmada standart haline gelecek. Evde, işte, sokakta, ulaşımda her yerde aydınlatma LED'lerle sağlanacak.

LED'ler sadece ampül gibi değil, her türlü yüzeye girecekler. Örneğin bir cep telefonun her yer ışıklı olabilecek. Duvarların, tavanların her yerinden ışık verilebilecek. Otomobillerin bile dışı (kaportası) rengi değişebilen LED'lerle kaplanabilecek...

Bunlar öngörülerimden sadece birkaç tanesi... Yaşısın ışık, yaşasın LED çağı!..

~ ~ ~

LED Nedir?
Light Emitting Diode (Işık Yayan Diyot) kelimelerinin kısaltmasıdır.
Elektroniğin temel yapı taşlarından Diyot'ların ışık veren türüdür.
Yarı-iletken (semi-conductor) malzemelerden yapılır.
Işık rengi ve şiddeti kullanılan malzemeye göre değişir.