2005'Kasım
İletişim dünyayı gerçekten de çok küçülttü. Hele de Internet bu konuda çok büyük gelişmelere yol açtı. İletişim, Internet sayesinde çok hızlı, kolay ve ucuz hale geldi. Internet'in benim için çok önemli bir yönü de paylaşımı çok kolaylaştırmış olması. Her ne kadar her şeyin kontrolsüzce paylaşımı çok önemli sorunlara yol açsa da, bilim ve teknolojideki her gelişmede olduğu gibi iyi yanlarını, kötü yanlarıyla birlikte kabul etmemiz gerekmekte.
Günümüzde çok bilmekten ziyade, ihtiyaç duyulan bilgiye ulaşmayı bilmek daha makbul hale geldi. Bilgi birikimi herkes tarafından her zaman kolayca erişilemeyecek basılı ortamdan, çoğunluğun kolayca erişebileceği sayısal ortama kayıyor. Giderek daha da önemli hale gelen bilgi, devasa bir kütüphane olan Internet ortamında çok hızla artıyor. Akla gelebilecek her şeyin bulunabildiği bu kütüphaneye de dünyanın her köşesinden ulaşmak mümkün.
Bilginin temel kaynaklarından olan ansiklopediler de artık Internet ortamında makbul. Bilgiye daha kolay ulaşılan ve devamlı güncellenebilen Internet ortamındaki ansiklopediler, bilginin rafine ve derli toplu olduğu çok önemli bilgi kaynakları.
Herkese Açık...
Yıllardır gerçekleştirmeyi çok istediğim bir proje olan herkesin erişimine ve katkısına açık bir Internet ansiklopedisinin bir modelini birkaç yıl önce tanıdım. Basit, sade, zengin ve kolayca katkıda bulunabilinen bir kaynak olarak çok Wikipedia'yı beğendim.
Tam bir paylaşım ortamı olan Wikipedia (http://www.wikipedia.org/), özgür bir sivil toplum örgütü gibi çalışıyor. Her bilgiye erişim ücretsiz ve sınırlamasız. Herkes katkıda bulunabiliyor. Bürokrasi yok! Hemen girip istediğin katkıda anında bulunabiliyorsun. Olur da, her yerde olduğu gibi suistimal edenler olursa, diğer kullanıcı ve editörler (vikipedistler-yöneticiler) gerekli düzeltmeleri anında yapıyorlar.
Daha sonraları farkettiğim Türkçe sürümü, içeriğinin de zenginleşmesiyle giderek daha çok dikkatimi çeker oldu. En sonunda cazibesine dayanamadım ve ben de katkıda bulunmaya başladım. Şimdilik yoğun "hayat" tempomdan dolayı birkaç küçük katkım olsa da giderek bunu artırmakta kararlıyım. Buraya yaptığım bir cümlelik katkı bile beni çok mutlu ediyor. Eminim sizler de, küçük bile olsa bir katkıda bulunduğunuzda benim gibi mutlu olacaksınız. Paylaşmak çok güzel, hele de bilgiyi!
Proje 2001'de Başlamış
Uzman editörler tarafından yazılan özgür bir ansiklopedi olan "Nupedia" projesine yardımcı olmak üzere kâr amacı gütmeyen Wikipedia projesi 15 Ocak 2001 yılında dünyaya gelmiş. Jimmy Wales ve Larry Sanger tarafından Wikimedia Vakfı çatısı altında başlatılan bu projede, Internetteki kullanıcılar Wikipedia'ya içerik sağlamakta, editörler bunları elden geçirdikten sonra Nupedia'ya aktarmaktaymış. Fakat kısa bir zamanda editörler gelen içeriğe yetişemez olmuşlar. Wikipedia da bir süre sonra Nupedia'dan ayrılmış ve kendi başına yoluna devam etmiş. Birinci yılın sonunda makale sayısı 20.000'e ulaşmış. Yayın yapılan dil sayısı ise 18'e.
Şu anda (2005 Kasım) Wikipedia'da 828.000'den çok İngilizce makale var. Diğer dillerle birlikte makale sayısı 1.000.000'un çok üzerinde. Almanca, Fransızca, İtalyanca, Japonca, 'Hollandaca' (Dutch), Polonyaca ve İsveççe dillerinin her birinde 100.000'den fazla makale bulunuyor. 10.000'den fazla makaleye sahip 25 dil bulunuyor. Türkçe de bunlar arasında.
Türkçe Ansiklopedi: "Vikipedi"
Wikipedia'nın Türkçe sürümü olan Vikipedi'de ilk makale 2003 yılının Ağustos ayında yayınlanmış. İlk başlarda makale sayısının artışı yavaş olmuş. Ocak 2004'de gelindiğinde makale sayısı ancak 100'e ulaşmış. Fakat aynı yılın Temmuz ayında makale sayısı 1.000'i geçmiş. Aralıkta 2004'te sayı ikiye katlanmış. Bu yılın (2005) 20 Ağustos tarihinde 5.000'inci makale yayınlanmış. Şu anda ise 11.000'e yakın makale bulunmakta. Makale sayılarına bakılırsa Vikipedi'ye ilgi giderek artıyor. Bu hızla çok geçmeden 100.000 makale kategorisini girebiliriz gibi gözüküyor. Tabii ki bu da ancak bizlerin katkılarıyla olacak.
Türkçe kaliteli içeriğe sahip ansiklopedik bir kaynak özellikle öğrenciler için çok faydalı olacaktır. Kaynağın sayısal ortamda olması "copy-past" ödevlere kaymaları artırsa da, öğrenciler en azından ihtiyaçları olan bilgiye nasıl ulaşacaklarını öğrenmiş oluyorlar. Bu da az bir şey değil. (Nasıl ki bilgisayarda oyun ve chat, bilgisayar okur-yazarların oranını artırdıysa!..)
Vikipedi'de binlerce makale arasından istediğine ulaşmak kolay. Bazı konularda çok detaylı, görsel içeriği zengin makaleler bulmak mümkün. Profesyonel bir mantıkla hazırlanmış bu makaleler her bakımdan oldukça değerli.
Katkıda bulunmak için ise sadece bir tıklama yeter. Mevcut bir makale üzerinde veya yeni bir makale üzerinde işlem yapılabiliyor. Metin üzerinde düzenleme ve görsel öğeler eklemek, Internet bağlantıları yapmak kolay. Yapının çok basit ama zarif ve güzel olması etkileyici. Katkıda bulunmak için herhangi bir kayıt vs.ye gerek yok. Ama düzenli katkıda bulunmak isteyenler birkaç bilgi ile kendi hesaplarını anında oluşturabilirler.
Yapılan değişiklikler ya da eklemeler 'geçmiş' kısmında tarihe göre listeleniyor. İşlemi yapan kullanıcının IP numarası veya kayıtlı adı da burada yer alıyor. Yapılan değişiklikleri buradan kolayca takip etmek mümkün. Makalelerin 'tartışma' kısmında görüş ve mesajlar yer alıyor.
Wikipedia'nın Kızkardeşleri
Wikipedia, aynı konsept üzerinde oluşturulmuş bir çok kızkardeşe sahip. Bunlar birbirini destekliyor ve tamamlıyorlar. Bunlardan bazıları:
İletişim dünyayı gerçekten de çok küçülttü. Hele de Internet bu konuda çok büyük gelişmelere yol açtı. İletişim, Internet sayesinde çok hızlı, kolay ve ucuz hale geldi. Internet'in benim için çok önemli bir yönü de paylaşımı çok kolaylaştırmış olması. Her ne kadar her şeyin kontrolsüzce paylaşımı çok önemli sorunlara yol açsa da, bilim ve teknolojideki her gelişmede olduğu gibi iyi yanlarını, kötü yanlarıyla birlikte kabul etmemiz gerekmekte.
Günümüzde çok bilmekten ziyade, ihtiyaç duyulan bilgiye ulaşmayı bilmek daha makbul hale geldi. Bilgi birikimi herkes tarafından her zaman kolayca erişilemeyecek basılı ortamdan, çoğunluğun kolayca erişebileceği sayısal ortama kayıyor. Giderek daha da önemli hale gelen bilgi, devasa bir kütüphane olan Internet ortamında çok hızla artıyor. Akla gelebilecek her şeyin bulunabildiği bu kütüphaneye de dünyanın her köşesinden ulaşmak mümkün.
Bilginin temel kaynaklarından olan ansiklopediler de artık Internet ortamında makbul. Bilgiye daha kolay ulaşılan ve devamlı güncellenebilen Internet ortamındaki ansiklopediler, bilginin rafine ve derli toplu olduğu çok önemli bilgi kaynakları.
Herkese Açık...
Yıllardır gerçekleştirmeyi çok istediğim bir proje olan herkesin erişimine ve katkısına açık bir Internet ansiklopedisinin bir modelini birkaç yıl önce tanıdım. Basit, sade, zengin ve kolayca katkıda bulunabilinen bir kaynak olarak çok Wikipedia'yı beğendim.
Tam bir paylaşım ortamı olan Wikipedia (http://www.wikipedia.org/), özgür bir sivil toplum örgütü gibi çalışıyor. Her bilgiye erişim ücretsiz ve sınırlamasız. Herkes katkıda bulunabiliyor. Bürokrasi yok! Hemen girip istediğin katkıda anında bulunabiliyorsun. Olur da, her yerde olduğu gibi suistimal edenler olursa, diğer kullanıcı ve editörler (vikipedistler-yöneticiler) gerekli düzeltmeleri anında yapıyorlar.
Daha sonraları farkettiğim Türkçe sürümü, içeriğinin de zenginleşmesiyle giderek daha çok dikkatimi çeker oldu. En sonunda cazibesine dayanamadım ve ben de katkıda bulunmaya başladım. Şimdilik yoğun "hayat" tempomdan dolayı birkaç küçük katkım olsa da giderek bunu artırmakta kararlıyım. Buraya yaptığım bir cümlelik katkı bile beni çok mutlu ediyor. Eminim sizler de, küçük bile olsa bir katkıda bulunduğunuzda benim gibi mutlu olacaksınız. Paylaşmak çok güzel, hele de bilgiyi!
Proje 2001'de BaşlamışUzman editörler tarafından yazılan özgür bir ansiklopedi olan "Nupedia" projesine yardımcı olmak üzere kâr amacı gütmeyen Wikipedia projesi 15 Ocak 2001 yılında dünyaya gelmiş. Jimmy Wales ve Larry Sanger tarafından Wikimedia Vakfı çatısı altında başlatılan bu projede, Internetteki kullanıcılar Wikipedia'ya içerik sağlamakta, editörler bunları elden geçirdikten sonra Nupedia'ya aktarmaktaymış. Fakat kısa bir zamanda editörler gelen içeriğe yetişemez olmuşlar. Wikipedia da bir süre sonra Nupedia'dan ayrılmış ve kendi başına yoluna devam etmiş. Birinci yılın sonunda makale sayısı 20.000'e ulaşmış. Yayın yapılan dil sayısı ise 18'e.
Şu anda (2005 Kasım) Wikipedia'da 828.000'den çok İngilizce makale var. Diğer dillerle birlikte makale sayısı 1.000.000'un çok üzerinde. Almanca, Fransızca, İtalyanca, Japonca, 'Hollandaca' (Dutch), Polonyaca ve İsveççe dillerinin her birinde 100.000'den fazla makale bulunuyor. 10.000'den fazla makaleye sahip 25 dil bulunuyor. Türkçe de bunlar arasında.
Türkçe Ansiklopedi: "Vikipedi"
Wikipedia'nın Türkçe sürümü olan Vikipedi'de ilk makale 2003 yılının Ağustos ayında yayınlanmış. İlk başlarda makale sayısının artışı yavaş olmuş. Ocak 2004'de gelindiğinde makale sayısı ancak 100'e ulaşmış. Fakat aynı yılın Temmuz ayında makale sayısı 1.000'i geçmiş. Aralıkta 2004'te sayı ikiye katlanmış. Bu yılın (2005) 20 Ağustos tarihinde 5.000'inci makale yayınlanmış. Şu anda ise 11.000'e yakın makale bulunmakta. Makale sayılarına bakılırsa Vikipedi'ye ilgi giderek artıyor. Bu hızla çok geçmeden 100.000 makale kategorisini girebiliriz gibi gözüküyor. Tabii ki bu da ancak bizlerin katkılarıyla olacak.
Türkçe kaliteli içeriğe sahip ansiklopedik bir kaynak özellikle öğrenciler için çok faydalı olacaktır. Kaynağın sayısal ortamda olması "copy-past" ödevlere kaymaları artırsa da, öğrenciler en azından ihtiyaçları olan bilgiye nasıl ulaşacaklarını öğrenmiş oluyorlar. Bu da az bir şey değil. (Nasıl ki bilgisayarda oyun ve chat, bilgisayar okur-yazarların oranını artırdıysa!..)
Vikipedi'de binlerce makale arasından istediğine ulaşmak kolay. Bazı konularda çok detaylı, görsel içeriği zengin makaleler bulmak mümkün. Profesyonel bir mantıkla hazırlanmış bu makaleler her bakımdan oldukça değerli.
Katkıda bulunmak için ise sadece bir tıklama yeter. Mevcut bir makale üzerinde veya yeni bir makale üzerinde işlem yapılabiliyor. Metin üzerinde düzenleme ve görsel öğeler eklemek, Internet bağlantıları yapmak kolay. Yapının çok basit ama zarif ve güzel olması etkileyici. Katkıda bulunmak için herhangi bir kayıt vs.ye gerek yok. Ama düzenli katkıda bulunmak isteyenler birkaç bilgi ile kendi hesaplarını anında oluşturabilirler.
Yapılan değişiklikler ya da eklemeler 'geçmiş' kısmında tarihe göre listeleniyor. İşlemi yapan kullanıcının IP numarası veya kayıtlı adı da burada yer alıyor. Yapılan değişiklikleri buradan kolayca takip etmek mümkün. Makalelerin 'tartışma' kısmında görüş ve mesajlar yer alıyor.
Wikipedia'nın Kızkardeşleri
Wikipedia, aynı konsept üzerinde oluşturulmuş bir çok kızkardeşe sahip. Bunlar birbirini destekliyor ve tamamlıyorlar. Bunlardan bazıları:
- Wiktionary: Sözlük ve eş anlamlılar. Tükçesi de var; VikiSözlük.
- Wikibooks: 'Özgür' kitaplar ve el kitapları. Türkçesi; VikiKitap.
- Wikiquote: Özdeyişler. Türkçesi; VikiSöz.
- Wikisource: Özgür belge kaynakları.
- Commons: Resim ve çoklu ortam dosyaları.
- Meta-Wiki: Wikipedia'nın koordinasyon merkezi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder