Okulların ve TÜBİTAK’ın düzenlediği “buluş/bilim” yarışmalarından farklı bir yarışma daha var. Yarışmanın konusunu ve koşullarını NASA’nın Jet Propulsion Laboratory (JPL) kısmı belirliyor. ABD’de de 1998’den beri yapılan “Invention Challenge” ülkemizde 3 yıldır “Buluş Şenliği” adıyla düzenleniyor.
Bu yılın konusu “sahra atışı”. Amaç, 20 adet tenis (pin-pon topu değil!) 5 m uzaktaki çöp bidonuna 60 saniye içerisinde sokmak. Ayrıca arada bir de paravan (bariyer) var. Çok basit ve kolay bir konu değil mi? Fakat bu işe soyunanlar ilk denemelerinden sonra aslında kazın bacağının öyle olmadığını gayet iyi gördüler. Süre ve top sayısı sınırlı olunca isabetli ve hızlı olmak gerekiyor. Gerçi yarışma sonuçlarına bakılırsa en kısa sürede en çok topu sokmak yerine, 60 saniyede en çok topu sokmak daha doğru bir strateji. Yarışma düzeni her ne kadar milimetrik ayarlı olsa da düzeneği çok milimetrik yerleştirmek ve ayarlamak da önemliydi. Tek tek atış yapanların avantajı, yapılan atışların sonuçlarına göre düzeneğin atışını ayarlamak idi. Seri atış yapanlar tek şanslarını iyi kullanmak zorundaydılar.
2 Aralık (2006) Cumartesi günü İstinye 'deki Enka Sadi Gülçelik spor sitesi merkez kortunda yapılan yarışmada, okul takımları ve hobiciler ayrı ayrı yarıştı. 47 okulun başvurduğu fakat ancak 29 okulun yarışabildiği yarışmanın birincilik kupasını İSTEK Belde Fen Lisesi 20 topu da tam isabetle ve sadece 24 saniyede hedefe atarak kazandı. Hem de oldukça basit bir tasarımla. İkinciliği Coşkun Fen Lisesi (15 top) ve üçüncülüğü İSTEK Kemal Atatürk Lisesi (14 top) kazandı. Hobiciler kategorisinde ise 10 başvuru olmasına rağmen sadece 3 hobici yarıştı. Elif Şeyda Çakmak, 15 topu 43 saniyede atarak birinci oldu.
Kategori birincilerinin dizüstü bilgisayar ile ödüllendirildiği yarışmada diğer ödül kazanan okullar da şunlar:
- En Yaratıcı Tasarım: Özel Kültür Fen Lisesi ile Tevfik Fikret Lisesi (aynı puanla)
- En Artistik Tasarım: Rotary Anadolu Lisesi
- En Sıra dışı Tasarım: İSTEK Kemal Atatürk Lisesi ve İstek Acıbadem Fen Lisesi (aynı puanla)
- En Küçük Tasarım: İSTEK Atanur Oğuz Fen Lisesi
- En Hafif Tasarım: İSTEK Atanur Oğuz Fen Lisesi
- Jüri Özel Ödülü: İSTEK Acıbadem İlköğretim Okulu
- Jüri Özel Ödülü: International School - Petersburg
Takımların yarışma düzenekleri genelde birkaç grup altında sınıflandırılabilecek türdendi. En basit olanları bir sapan ya da mancınık türündeydi. Daha ileri teknoloji kullananları topları hava basınçlı pnömatik sistemler ve elektrik motorlara sahipti. Kimisi mikroişlemci/mikrokontrolör bile kullanıyordu. İleri teknoloji kullananların da işi o kadar kolay değildi, birçok aksaklık ile boğuşmak zorunda kaldılar. Bazı takımlar otomatik düzenekleri bozulunca elle makinelere atış yaptırdı.
Yarışmanın en güzel artistik atışlarını Rotary Anadolu Lisesinin basit ve tamamen öğrenciler tarafından yapıldığı belli olan çarklı düzeneği yaptı. Bütün toplar arka arkaya dizilmiş olarak çok güzel ve ahenkli bir şekilde atıldı. İsabet olmasa da (sadece bir top) yarışmanın en zevk veren atışıydı. Maalesef onların atışını fotoğraflayamadım. Düzeneklerinden pek umutlu olmadığım ve böyle seri bir atış yapacaklarını beklemediğim için boş bulundum.
11 isabet ile 4. olan Yüzyıl Işıl Koleji takımının çoklu sapanı da oldukça ilginçti. İSTEK Acıbadem İ.Ö.’in çamurluğu ters duran bisiklet düzeneği de oldukça ilginç ve isabetli olmasına rağmen, kural hatasından dolayı atışları geçersizdi. Fakat jüri özel ödülüyle teselli buldu. Jüri özel ödülü alan diğer bir takım da taa Petersburg’tan katılan yabancı takımdı. Kızlardan oluşan bu takım, yarışmanın en sempatik takımıydı. Düzenekleri geniş alanlı basit bir sapandı ve sadece bir isabetleri oldu.
Bu yarışmada bir kere daha gördüm ki; mekanik düzeneklerde en basit ve en pratik çözüm, en uygun ve sorunsuz çözümdür. Düzenek karmaşıklaştıkça sorunlar çok daha hızlı artıyor. O zaman düzgün çalışan ve güvenilir bir çözüm için çok daha fazla emek ve para harcamak gerekiyor. Diğer gözüme çarpan önemli nokta da; en gelişmiş ve isabetli çözüm bile küçük ve önemsiz gibi duran bir nokta yüzünden yolda kalabiliyor. Yarışmada çok güzel, çok teknik (hatta endüstriyel) bazı düzenekler basit hatalardan dolayı devre dışı kaldılar. Hava kompresörünün sağladığı hava ile atış yapanlardan bazısının havası atışları tamamlamaya yetmedi ve o güzelim düzenek avantajını yitirdi.
NASA’nın yarışmayla ilgili web sayfasına baktığımda ABD’de aynı zamanda yapılan yarışmada birinci olan takım 20 toptan 17’sini sokabilmiş. Bu sonuçlara göre bizim gençler daha başarılılar. Zaten bizim gençlerden de bu beklenir:-) Web sitesindeki yer alan fotoğraflara bakılırsa düzenekler çok farklı gözükmüyor. Bunun sebebi “evrensel teknolojik kültür” olsa gerek…
Geçen (2005) yılın konusu, verilecek bir kibrit çöpünü, en az üç değişik kategoride enerji kullanarak çalıştırıldıktan tam 20 saniye sonra yakmak. Okullar dalında Özel Kültür Fen Lisesi, hobiciler dalında ise Abdullah Gözet birinci olmuş. Daha önceki yıl (2004) ülkemizde ilk olarak düzenlenen yarışmada ise konu “bowling topunu indirme”. 1,5 metre yüksekliğinde bir düzlemde bulunan 4,5 kg ağırlığında bir bowling topunu, yatay 1 metre mesafedeki yaylı bir düzlemde bulunan bir tavaya aktarmak. Tavanın 2 cm altında bir yumurta bulunuyordu. Topu yumurtaya ve yarışma düzeneğine hiçbir zarar vermeden en kısa sürede aktaran Özel Maltepe Coşkun Lisesi ve hobici Uğur Şentürk birinci olmuş.
Özdisan ve Inform ana sponsorluğunda, Tamer Kaplan koordinatörlüğünde düzenlenen bu yarışmanın yeni konusu Eylül ayında web sitesinde ve ayrıca Bilim ve Teknik dergisinde duyurulacak.
www.bulus.ws
http://education.jpl.nasa.gov/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder